De Garuda is een mythische arend. De Garuda is Batara Vishnu’s rijdier en wordt gezien als een symbool voor de zon, licht en warmte.
Bij de Javanen is de Garuda een symbool voor kracht en mannelijkheid. De Garuda staat voor standvastigheid en moed.
De Garuda wordt afgebeeld in drie vormen:
- Lar (één vleugel),
- Mirong (twee vleugels) en
- Sawat (twee vleugels en staartveren).
De Sawat dwingt het meeste respect af.
Sawat
Letterlijk betekent Sawat als het als werkwoord wordt gebruikt “gooien, toeslaan of treffen”.
Een van de oude Javaanse goden, Batara Indra had de bliksem als wapen. Dit wapen werd Wajra genoemd. Dit wapen leek op een slang of bliksemschicht met vleugels en kon net als de bliksem razendsnel worden gegooid. Het maakte een indrukwekkend geluid.
Dit wapen werd met twee vleugels, aan iedere kant één, afgebeeld en gebruikt als ornament op batikdoeken.
Later is het wapen op de afbeeldingen meer en meer gaan lijken op staartveren, met aan weerzijden Garuda vleugels.
Sawat is een batikornament dat terug te voeren is tot het sultanaat van Mataram, rond 1600. Het is een zeer krachtig ornament dat alleen door zeer sterke karakters gedragen kan worden. Het Sawat motief was vroeger dan ook voorbehouden aan de Sultan. Samen met het Parang Rusak motief dwingt het Sawat-ornament het meeste respect af.
Op andere plekken wordt het woord Sawat ook nog gebruikt: De lus waarin de keris of dolk op de rug gedragen wordt, wordt ook Sawat genoemd.
Aan de noordkust van Java heeft de Phoenix (of Feniks) nog een andere betekenis. Vanuit de Chinese cultuur die honderden jaren geleden door handelaren is geïntroduceerd in de handelscentra (Cirebon, Pekalongan en Semarang) aan de noordkust van Java, staat de Feniks voor vrouwelijkheid en vruchtbaarheid. Deze Feniks wordt ook Hong-vogel of Lokcan genoemd. De Feniks wordt hier gezien als tegenhanger van de Naga (draak of slang). Deze Feniks wordt vaak vliegend uitgebeeld.
